Sprekende stemmen 1936-1947 - Deel 4 - Sprekende stemmen 1939

In de jaren 1930 en 1940 heeft de radio het rijk nog alleen. Televisie is er nog niet; louter geluid moet het beeld scheppen. Onder de titel 'Sprekende stemmen 1936 - 1947' heeft Beeld & Geluid in Hilversum een twaalfdelige serie samengesteld die de aanloop naar, het verloop van en het herstel na de Tweede Wereldoorlog op klinkende wijze weergeeft.



In de jaren 1930 in de sfeer gespannen, maar gaat het leven nog grotendeels z'n gewone gang. Er wordt gevoetbald, gedanst en het nieuws uit binnen- en buitenland is gevarieerd. Dat verandert als de oorlog uitbreekt. Dan wordt 'Sprekende stemmen' een chronologie van het oorlogsverloop, aan de hand van het stemgeluid van 'schurken' en 'helden', met een bijzondere plaats voor het Nederlandse koningshuis. Na vele tegenslagen keren de kansen en gloort uiteindelijk de overwinning op leed en geweld. Na de oorlog herneemt Nederland zich en worden de doden herdacht. Maar er wacht een nieuwe oorlog: die in Nederlands-Indië.



Alle geluidsfragmenten in de serie 'Sprekende stemmen' worden in- en uitgeleid door radiopresentatoren uit de jaren tachtig, toen deze serie onder de titel 'Stemmen des Tijds' voor het eerst is uitgegeven door het Omroepmuseum in Hilversum. De vertaling van alle buitenlandse stemmen is opgenomen in de toelichting per deel. Klik voor meer informatie naar www.sprekendestemmen.nl, ook als deze inhoudsopgave niet volledig is.



1 Filmcriticus L.J. Jordaan over de film Morgen gaat 't beter (voorafgegaan door muziek uit de gelijknamige film door Orkest Esmeralda onder leiding van Eddy Walis) (opnamedatum onbekend)

Dr. P.H. Ritter jr.: "Winden waaien om de rotsen" door Trygve Gulbranssen (7 juni)


2 Pater Borromaeus de Greeve: Lijdensmeditatie in de Bosjeskerk te Rotterdam (3 maart)

Fred Fry geeft Engelse les

Bouw NCRV-studio bereikt hoogste punt. Reporter Gerard Hoek (12 september)


3 Peter Pech, Dr. Fockema (opname datum onbekend)

Kobus Kuch: "Het regiment trekt voorbij" (24 juni)

De honderste Bonte Dinsdagavondtrein met Piet Muyselaar en Willy Walden: Professor Boudewijn en sprekende pop Bartje, in Hotel Krasnapolsky, Amsterdam (28 februari)

AVRO-Decibels onder leiding van Eddy Meenk. "Everything is Hunky-Dooly", gezongen door Eddy Meenk (26 september)

The Ramblers onder leiding van Theo Uden Masman met zang van Wim Poppink. "Heel de band is favoriet" (juni 1940)


4 "Spreek met Vlaanderen en 't komt in orde", met Theo Frenkel als Paul Vlaanderen. Afgekondigd door Frits Thors (12 februari)

Dodenhuis, VARA-hoorspelserie, aangekondigd door Ary van Nierop. Met Ans van Merlevoort als Carrie en Rolien Numan als Tante Beatrice (16 juni)

Merkwaardige beroepen: E.K. de Vries, TV-cameraman/regisseur, "Droomfabriek". (26 juli)


5 In Memoriam Louis Davids door Fien de la Mar (6 juli)

Louis Davids: "Daar komt een Uiver gevlogen..." (1934)




6 Kroning paus Pius XII. Reporter Paul de Waart (12 maart)

Einde Spaanse burgeroorlog (1 april)

ANP: Aanval Italië op Albanië (7 april)


7 Minister-president H. Colijn: Militaire maatregelen aan grens (11 april)

Koos Vorrink: De Sociaal-Democratische Arbeidersbeweging en de monarchie (29 juli)

Geboorte prinses Irene (5 augustus)

ANP-commentator Jan Bakker Niemeijer over de internationale situatie (24 augustus)


8 Koningin Wilhelmina: algehele mobilisatie (28 augustus)

ANP: Duitse inval in Polen (1 september)

Adolf Hitler maakt oorlog tegen Polen bekend (1 september)


Hitler: "Sinds 05.45 uur wordt er teruggeschoten. En van nu af aan zal bom voor bom worden vergolden. Hij die gifgas gebruikt zal met gifgas worden bestreden."


9 Chamberlain: "This country is at war with Germany". (3 september)


Chamberlain: "Vanmorgen heeft de Engelse ambassadeur aan de Duitse regering een ultimatum overhandigd waarin stond dat, tenzij wij vóór elf uur zouden vernemen dat zij bereid zijn hun troepen uit Polen terug te trekken, er een staat van oorlog tussen onze landen zou bestaan. Ik moet u meedelen dat ons geen enkele reactie heeft bereikt en dat dientengevolge ons land in oorlog is met Duitsland."


Reactie van de Amerikaanse president Theodor Roosevelt op uitbreken van de oorlog (3 september)


Roosevelt: "Geen man of vrouw mag - onnadenkend of onjuist - zeggen dat Amerika zijn legers naar het Europese slagveld zal sturen. Op het ogenblik wordt gewerkt aan een Amerikaanse neutraliteitsverklaring. Het is onze plicht alles te doen om de Amerikaanse landen buiten deze oorlog te houden. Dit land zal neutraal blijven. Maar ik kan niet verwachten dat iedere Amerikaan ook in zijn denken neutraal zal blijven. Ook iemand die neutraal is heeft het recht de feiten te interpreteren. Ik hoop dat de Verenigde Staten buiten deze oorlog zullen blijven. En ik geloof daarin."



10 Koningin Wilhelmina. Kerstboodschap (25 december)

Kerstviering prinselijk gezin (24 december)

Gouverneur-generaal Nederlands-Indië jhr. mr. A. W. L. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer: "Met courage de komende tijden opwachten..." (31 december)